زمان مناسب برای برداشت شمع زیر سقف تیرچه بلوک

در دنیای ساخت‌ و ساز مدرن، زمان برداشتن شمع زیر سقف تیرچه بلوک یکی از مراحل حساس و تعیین‌ کننده در فرآیند اجرای سقف‌ های بتنی است. این مقاله به بررسی جامع این موضوع می‌پردازد، با تمرکز بر استانداردهای ایرانی، عوامل مؤثر، جدول‌ های راهنما و نکات عملی. شمع زیر سقف تیرچه بلوک به عنوان حمایت‌کننده موقت، نقش کلیدی در حفظ پایداری سازه دارد و برداشتن نادرست آن می‌تواند منجر به مشکلات جدی مانند ترک‌خوردگی یا حتی فرو ریختن شود. در شرکت ضمان، ما با ارائه محصولات باکیفیت و خدمات حرفه‌ای، به مهندسین و پیمانکاران کمک می‌کنیم تا این فرآیند را به بهترین شکل مدیریت کنند.

درک مفهوم شمع زیر سقف تیرچه بلوک

عملیات قالب‌ بندی بتن و شمع‌ گذاری یکی از حیاتی‌ ترین و پیچیده‌ ترین مراحل در فرآیند ساخت بتن آرمه است. این مرحله به عنوان یک سازه موقّع، بتن تازه را در جای خود نگه داشته و شکل مورد نظر را به آن می‌ بخشد تا تا عامل عمل کند. سقف تیرچه بلوک نیز یکی از رایج‌ ترین سیستم‌ های سقفی در ساختمان‌ های مسکونی و تجاری ایران است که از تیرچه‌ های بتنی یا پیش‌ ساخته، بلوک‌ های سیمانی و لایه بتن رویی تشکیل شده.

شمع‌ ها (Props) نقش حمایتی اساسی برای المان‌ های افقی مانند سقف‌ ها و تیرها دارند که وزن خود بتن تازه و همچنین بارهای ساختمانی بعدی را تحمل میکنند. “برداشت شمع”، یعنی جدا کردن این اعضای حمایتی از زیر سقف پس از ریختن بتن، نه تنها یک حرکت عملیاتی بلکه تصمیمی است که مستقیماً بر استحکام، مقاومت و عمر مفید کل سازه تأثیر میگذارد. عدم توجه به زمان دقیق و استاندارد این عملیات میتواند به عواقب وخیمی از جمله ترک‌ خوردگی، تغییر شکل دائمی، انقباض غیرطبیعی و حتی فروپاشی سازه منجر شود.

 شمع زیر سقف تیرچه بلوک، که اغلب به صورت جک‌ های فلزی یا پایه‌ های اطمینان استفاده میشود، برای تحمل وزن بتن تازه تا زمان گیرش کامل ضروری است. زمان برداشتن شمع زیر سقف تیرچه بلوک باید با دقت محاسبه شود تا ایمنی سازه تضمین شود. طبق مقررات ملی ساختمان ایران، این زمان بر اساس مقاومت بتن تعیین میشود. در ضمان، ما انواع جک سقفی ساده را برای این منظور عرضه میکنیم که با استانداردهای بالا سازگار هستند.

 

جک سقفی ساده

 

در فرآیند ساخت، شمع زیر سقف تیرچه بلوک نه تنها حمایت مکانیکی فراهم میکند، بلکه به توزیع یکنواخت بار کمک میرساند. اهمیت این موضوع زمانی بیشتر میشود که بدانیم برداشتن زود هنگام شمع زیر سقف تیرچه بلوک میتواند هزینه‌ های تعمیراتی بالایی به همراه داشته باشد. برای مثال، در پروژه‌ های بزرگ، استفاده از سیستم‌ های پیشرفته مانند داربست مثلثی میتواند مکمل شمع زیر سقف تیرچه بلوک باشد و ایمنی را افزایش دهد.

 

شورینگ مثلثی

 

هدف اصلی این مقاله ارائه یک رویکرد علمی و عملی است تا مشخص کند که “زمان مناسب برای برداشت شمع زیر سقف تیرچه بلوک” چیست. این پرسش با وجود ظاهر ساده‌ اش، پاسخی چند بعدی دارد که به دقت درک و تحلیل استانداردها، عوامل فنی و روش‌ های کنترل کیفیت بستگی دارد. در حالی که مدیران پروژه تمایل دارند کار را سریع‌ تر انجام دهند تا چرخه ساخت کوتاه شود، مهندسان و متخصصان بتن به طور مداوم هشدار میدهند که برداشت زود هنگام شمع، یکی از عوامل اصلی خرابی سیستم‌ های قالب‌ بندی بتن و ضعف سازه‌ ها است. بنابراین، تعیین زمان برداشت باید بر اساس داده‌ ها و معیارهای تخصصی صورت گیرد، نه بر اساس حدس و گمان.

در ادامه این گزارش، به بررسی استانداردهای مختلف (IS، ACI، BS)، عوامل مؤثر بر سفت‌ شدن بتن (از جمله نوع سیمان و دما)، روش‌ های اطمینان‌ بخش از مقاومت بتن و اصول ایمنی در حین اجرای عملیات برداشت میپردازیم. هدف این است که مخاطبان محترم، اعم از مهندسین، پیمانکاران و مدیران پروژه، قادر به تصمیم‌ گیری دقیق و مبتنی بر شواهد در مورد زمان برداشت شمع باشند. این تحقیق به‌ طور کامل بر اساس منابع استاندارد بین‌ المللی معتبر مانند American Concrete Institute (ACI) و British Standards (BS) انجام شده است و تمامی اطلاعات ارائه شده قابل بازبینی و تأیید است. با ما همراه باشید تا به شرح کامل و جامعی از این موضوع حیاتی در ساخت و ساز دست یابید.

استانداردهای بین‌ المللی و محلی برای زمان برداشت شمع

تعیین زمان مناسب برای برداشت شمع و سایر المان‌ های قالب‌ بندی، به جای اینکه به تجربه شخصی یا تجارت محلی بستگی داشته باشد، به طور گسترده تحت عنوان “زمان‌ بندی قالب‌ بندی” (Formwork Stripping Times) در استانداردهای مهندسی بتنی تعریف میشود. این استاندارها، بر اساس تحقیقات و آزمایش‌ های گسترده، شرایط و الزامات مشخصی را برای هر نوع المان سازه‌ ای تعیین میکنند تا از سلامت و ایمنی سازه اطمینان حاصل شود.

در ایران، مقررات ملی ساختمان (مبحث نهم) و آیین‌ نامه بتن ایران (آبآ) استانداردهای دقیقی برای زمان برداشتن شمع زیر سقف تیرچه بلوک ارائه میدهند. بر اساس این مقررات، برای سقف‌ های تیرچه بلوک، زمان برداشتن شمع زیر سقف تیرچه بلوک نباید کمتر از ۷ روز در شرایط ایده‌ آل باشد. در موارد خاص، مانند سازه‌ های زلزله‌ خیز، این زمان تا ۲۸ روز افزایش می‌یابد. مهم‌ ترین استانداردهای مرتبط شامل IS 456:2000، ACI 347 و BS 8110 هستند که در ادامه به بررسی آنها میپردازیم.

استاندارد IS 456:2000 از هند، به‌ ویژه در مورد سقف‌ های تیرچه بلوکی، توصیه‌ های مهمی ارائه میدهد. بر اساس این استاندارد، برای سقف‌ های تیرچه بلوکی بدون شمع، حداقل زمان برای برداشت قالب 14 روز پس از بتن‌ ریزی است، در حالی که با استفاده از شمع، این مدت به 7 روز کاهش می‌یابد. برای سقف‌ هایی با دهانه بزرگتر از 4.5 متر، زمان برداشت شمع بدون شمع 14 روز و با شمع 7 روز توصیه میشود. این استاندارد همچنین بر این نکته تأکید دارد که این زمان‌ ها برای سیمان پرتلند معمولی (OPC) در شرایط دمایی نرمال (~27 درجه سانتی‌ گراد) تعیین شده‌ اند و در صورت استفاده از سیمان‌ های دیگر، باید اصلاحات لازم اعمال شود.

استانداردهای ACI (American Concrete Institute)، به‌ ویژه ACI 347, به‌ عنوان یکی از معتبرترین منابع در سراسر جهان، راهنمایی جامعی در این زمینه ارائه می‌دهند. این راهنماها مبنای فنی بسیاری از عملیات قالب‌ بندی در جهان هستند.

ACI 347.2R-17 به طور خاص به طراحی و اجرای سیستم‌ های شمع‌ گذاری (Shoring) و شمع‌ زنی مجدد (Reshoring) در ساختمان‌ های چندطبقه میپردازد. این سند بر اهمیت تحلیل بارهای ساخت و توزیع آن به طبقات زیرین تأکید دارد و اعلام میکند که برداشت شمع‌ ها تنها زمانی ایمن است که بتن مقاومت کافی برای تحمل بارهای ساخت را داشته باشد.

ACI 347-04 (به‌ عنوان یک راهنما منسوخ شده) در بخش 3.7، به طور مستقیم بر این نکته تأکید دارد که قالب‌ ها فقط زمانی باید برداشته شوند که بتن مقاومت کافی برای تحمل بارهای طراحی شده را داشته باشد.

ACI 318 به‌ ویژه در مورد شروع چرخه ساخت، الزام به استفاده از قالب‌ های عمودی (مانند ستون و دیوار) پس از 12 ساعت دارد، به شرطی که این عمل باعث آسیب به بتن نشود. همچنین، این استاندارد تأکید میکند که برداشت قالب نباید زود هنگام باشد تا بتن به حداقل 70% مقاومت فشاری طراحی برسد.

استاندارد BS 8110 از بریتانیا نیز توضیحات دقیقی در این زمینه ارائه میدهد. بر اساس این استاندارد، برای عناصر افقی مانند سقف و تیرها، زمان برداشت قالب (Soffit Removal) در شرایط معمول 7 روز است. برای سقف‌ هایی با دهانه بیشتر از 6.7 متر، این زمان به 21 روز افزایش می یابد.

جدول زیر برخی از این استانداردها و توصیه‌ های مرتبط آنها را در قالب یک جدول مقایسه‌ ای ارائه میدهد:

استاندارد	نوع المان	شرایط خاص	حداقل زمان برداشت قالب / شمع	توضیحات کلیدی
IS 456:2000	سقف تیرچه‌ بلوکی	بدون شمع	۱۴ روز	برای سیمان پرتلند معمولی در دمای حدود ۲۷°C
IS 456:2000	سقف تیرچه‌ بلوکی	با شمع	۷ روز	در صورت وجود شمع‌ گذاری مناسب
ACI 318	قالب‌های عمودی (ستون و دیوار)	در صورت آسیب ندیدن بتن	حداقل ۱۲ ساعت	به شرط رسیدن بتن به مقاومت اولیه کافی
ACI 347 / 347.2R-17	سقف و تیر	تحمل بار سازه‌ای توسط بتن	پس از رسیدن به ≥۷۰٪ مقاومت طراحی	برداشت قالب و شمع تنها با تأیید مقاومت بتن مجاز است
BS 8110	سقف و تیر (دهانه ≤۶.۷ متر)	شرایط دمایی معمول	۷ روز	زمان معمول برداشت قالب زیرین (Soffit Removal)
BS 8110	سقف و تیر (دهانه >۶.۷ متر)	دهانه بزرگ	۲۱ روز	برای دهانه‌ های بلندتر جهت جلوگیری از تغییر شکل

 همانطور که مشاهده میشود، این استانداردها، هر چند با تفاوت‌ هایی در زمان‌ بندی وجود دارند، به طور همگن بر این نکته توافق دارند که برداشت شمع یک فرآیند باید با دقت انجام شود و به شرایط خاص پروژه بستگی دارد. در حقیقت، هیچ یک از این استانداردها یک تاریخ ثابت و قطعی برای برداشت شمع نمی‌ دهند؛ بلکه روش‌ هایی را برای تعیین زمان مناسب ارائه میدهند که در بخش‌ های بعدی به آنها خواهیم پرداخت.

عوامل مؤثر بر سرعت سفت‌ شدن بتن و تعیین زمان برداشت شمع

تحقیقات نشان می‌دهد که زمان برداشتن شمع زیر سقف تیرچه بلوک به عوامل متعددی بستگی دارد که هر کدام می‌توانند این بازه را از ۷ تا ۲۸ روز تغییر دهند، اما این زمان میتواند بر اساس دما، نوع بتن و شرایط محیطی تغییر کند.
شواهد حاکی از آن است که برای ایمنی حداکثری، بتن باید به حداقل ۷۰ درصد مقاومت ۲۸ روزه خود برسد تا بتوان شمع زیر سقف تیرچه بلوک را برداشت، که این امر در مقررات ملی ساختمان ایران تأکید شده است.

با توجه به پیچیدگی‌ های فنی، ممکن است در شرایط سردتر زمان بیشتری لازم باشد، در حالی که در آب‌ و هوای گرمتر این فرآیند سریع‌تر پیش می‌رود؛ کارشناسان توصیه می‌کنند همیشه از مهندسین مشورت بگیرید تا از خطرات احتمالی جلوگیری شود.

بحث‌ هایی در مورد زمان دقیق وجود دارد، اما بیشتر منابع بر اهمیت کنترل مقاومت بتن و اجتناب از برداشتن زودهنگام شمع زیر سقف تیرچه بلوک برای جلوگیری از ترک‌ خوردگی یا فرو ریختن تأکید دارند.

تعیین زمان دقیق برای برداشت شمع زیر سقف تیرچه بلوک، یک فرآیند تعیین‌ شده توسط استانداردها نیست، بلکه باید بر اساس شرایط واقعی پروژه و میزان کسب مقاومت بتن تعیین شود. هیچ یک از استانداردهای فوق یک تاریخ ثابت و قطعی برای برداشت شمع نمی‌دهند؛ بلکه روش‌هایی را برای تعیین زمان مناسب ارائه می‌دهند. سرعت سفت‌ شدن بتن و رسیدن به مقاومت طراحی، تحت تأثیر ترکیبی از عوامل مختلفی است که در این بخش به بررسی اصلی‌ترین آنها می‌پردازیم. در نتیجه، پاسخ به این سؤال که “زمان برداشت شمع چقدر است؟” باید بر اساس پاسخ به این سؤالات دیگر باشد: “بتن چقدر از مقاومت مورد نیاز خود را کسب کرده است؟”

دمای محیط

عامل اول و مهمترین عامل، دمای محیط است. دما نقشی کلیدی در سرعت واکنش شیمیایی هیدراتاسیون سیمان دارد. در دماهای بالا، این واکنش سریع‌تر اتفاق می‌افتد و بتن سریع‌تر به مقاومت می‌رسد. به طور مثال، در دمای 80 درجه فارنهایت (حدود 26.7 درجه سانتی‌گراد)، بتن می‌تواند پس از 7 روز به 89 درصد مقاومت 28 روزه خود برسد، در حالی که در دمای 40 درجه فارنهایت (حدود 4.4 درجه سانتی‌گراد)، این رقم تنها 49 درصد خواهد بود. این موضوع مستقیماً بر زمان برداشت تأثیر می‌گذارد. در شرایط گرم تابستان، ممکن است زمان برداشت شمع کوتاه‌تر از استانداردهای نرمال باشد، اما در شرایط سرد زمستان، این زمان به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد و ممکن است به 10 تا 14 روز یا بیشتر نیاز باشد. در دماهای پایین، علاوه بر کند شدن سفت‌شدن، خطر خوردگی میلگردها نیز وجود دارد، به همین دلیل در برخی موارد از مواد افزودنی شتاب‌دهنده بدون کلرید استفاده می‌شود.

نوع بتن و سیمان

عامل دوم، نوع سیمان است. سیمان پرتلند به چندین نوع تقسیم میشود و هر کدام خصوصیات متفاوتی در سرعت گیرش و سفت‌شدن دارند.

• سیمان پرتلند معمولی (Type I or OPC): استانداردها اغلب بر اساس این نوع سیمان تعیین می‌شوند و زمان‌های نرمال برای آن مشخص می‌گردد.
• سیمان سریع‌ الگیر (Type III): این سیمان به دلیل داشتن مساحت سطح ذرات بیشتر، سریع‌ترین واکنش را دارد و می‌تواند زمان برداشت شمع را به حداقل 3 روز کاهش دهد.
• سیمان کم‌گرما و مقاوم به سولفات (Type IV & V): این سیمان‌ ها برای پروژه‌ های بزرگ و بتن‌ ریزی‌ های حجمی با تولد گرما زیاد طراحی شده‌ اند و سرعت سفت‌ شدن آنها کندتر است، بنابراین زمان برداشت شمع برای آنها بسیار طولانی‌تر (حدود 14 روز یا بیشتر) است.
• سیمان پوزولانی (Type II, PPC, PSC): این سیمان‌ها نیز سرعت سفت‌شدن کمتری نسبت به OPC دارند و زمان برداشت شمع برای آنها باید 10/7 برابر زمان استاندارد (برای OPC) در نظر گرفته شود.

نسبت آب به سیمان

عامل سوم، نسبت آب به سیمان (w/cm) و استفاده از مواد افزودنی است. کاهش نسبت آب به سیمان و استفاده از مواد افزودنی مانند دوده سیلیسی یا رزین‌های پلیمری، می‌تواند مقاومت بتن را در سنین اولیه افزایش دهد و به طور غیرمستقیم زمان برداشت شمع را کاهش دهد. افزودنی‌ های شتاب‌ دهنده می‌توانند زمان لازم برای برداشت شمع را به 2-3 روز برای سقف کاهش دهند، اما باید توجه داشت که این کاهش مقاومت نهایی بتن را می‌تواند کاهش دهد.

علاوه بر این، شرایط آب‌ و هوایی مانند رطوبت بالا یا خشک بودن هوا تأثیرگذار است. در مناطق مرطوب، زمان برداشتن شمع زیر سقف تیرچه بلوک ممکن است تا ۱۴ روز یا بیشتر طول بکشد.

روش عمل‌ آوری بتن

در نهایت، روش عمل‌ آوری بتن(Curing) تأثیر بسزایی دارد. عمل‌ آوری صحیح، حفظ رطوبت و دمای مناسب در بتن را تا زمانی که بتن به مقاومت کافی برسد، ادامه می‌دهد. استفاده از پوشش‌ های پلی‌ اتیلن یا مرطوب نگه‌ داشتن سطح بتن می‌تواند به بهبود مقاومت نهایی کمک کند، در حالی که نگهداری نادرست می‌تواند باعث خشک‌ شدن نامنظم سطح و تضعیف ساختار شود.

حجم بتن‌ ریزی و ارتفاع سقف

حجم بتن‌ ریزی و ارتفاع سقف نیز مهم هستند. در سقف‌ های با حجم بتن بیشتر، زمان برداشتن شمع زیر سقف تیرچه بلوک افزایش می‌یابد تا بتن به مقاومت کافی برسد. مقاطع ضخیم‌تر مانند ستون‌ ها و دیوارها به دلیل تخلیه گرما بهتر، ممکن است نیاز به زمان بیشتری برای سفت‌ شدن داشته باشند. در مقابل، المان‌ های نازک و گسترده مانند سقف‌ ها، به دلیل نسبت سطح به حجم بالاتر، سریع‌ تر سفت میشوند.

بنابراین، برای تعیین دقیق زمان برداشت شمع، نباید فقط به یک استاندارد یا یک فرضیه ساده اکتفا کرد. باید ترکیبی از دمای محیط، نوع سیمان، ابعاد المان، نسبت آب به سیمان و روش عمل‌ آوری در نظر گرفته شود. این تحلیل چند متغیره است که در نتیجه، هر پروژه نیازمند یک برنامه اختصاصی برای زمان‌ بندی برداشت شمع است.

 

 

روش‌ های اطمینان‌ بخش از مقاومت بتن قبل از برداشت شمع

با توجه به اینکه زمان برداشت شمع به شرایط واقعی پروژه بستگی دارد و نمی‌توان به یک عدد ثابت اعتماد کرد، روش‌ هایی برای ارزیابی و اطمینان از کسب مقاومت کافی بتن قبل از اقدام به برداشت شمع توسعه یافته است. این روش‌ ها به مهندسین و ناظران ساختمان اجازه می‌ دهند تا تصمیمات دقیق و علمی بگیرند و از عواقب ناشی از برداشت زود هنگام شمع جلوگیری کنند. این روش‌ ها به دو دسته اصلی تقسیم میشوند:

1. آزمایش‌ های مخرب (Destructive Tests)
2. آزمایش‌ های غیرمخرب (Non-Destructive Tests).

آزمایش نمونه‌ های مکعبی یا استوانه‌ ای (Cylinder/Cube Test)

این روش سنتی و پایه‌ ای برای ارزیابی مقاومت بتن است. در این روش، پس از ریختن بتن در محل سازه، نمونه‌ های استاندارد (مکعب 15x15x15 سانتی‌متر یا استوانه با قطر 15 سانتی‌ متر و ارتفاع 30 سانتی‌ متر) از همان مخلوط بتن تهیه میشود. این نمونه‌ ها در شرایط آزمایشگاهی معمولاً عمل‌ آوری می‌شوند، اما برای اطمینان دقیق، نمونه‌ های دیگری تهیه میشود که در شرایطی شبیه به شرایط واقعی محل ساخت (مثل دمای هوا، رطوبت، شرایط باد و تابش مستقیم خورشید) قرار می‌گیرند. پس از گذشت دوره‌ های زمانی مختلف (مثلاً در روز 3، 7، 14 و 28)، این نمونه‌ ها در ماشین فشار قائم فشرده میشوند تا مقاومت فشاری آنها اندازه‌ گیری شود. وقتی مقاومت بتن در این نمونه‌ های “وضع شده در محل” به حداقل مقاومت در نظر گرفته در نقشه‌ ها یا مشخصات فنی (مثلاً 75% مقاومت 28 روزه) برسد، این شرایط به عنوان شرایط مناسب برای برداشت شمع تلقی می‌شود. این روش، که به عنوان “روش بلوغ بتن” (Maturity Method) نیز شناخته میشود، در پروژه‌ های بزرگ و حیاتی از اهمیت ویژه‌ ای برخوردار است. به‌ طور خلاصه، این روش بر این اصل استوار است که بتنی که در شرایط یکسانی عمل‌ آوری شده است، مقاومت مشابهی خواهد داشت، بنابراین نمونه‌ هایی که هم‌ زمان و هم‌ محیط با المان اصلی ریخته شده‌ اند، می‌ توانند وضعیت آن المان را تعیین کنند.

استفاده از روش بلوغ بتن (Maturity Method)

این روش پیشرفته‌ تری از آزمایش نمونه‌ گیری است. در این روش، سنسورهای بی‌ سیم (مانند SmartRock®) در داخل قالب‌ بندی قرار می‌گیرند و دمای بتن را در طول زمان به‌صورت مستمر ردیابی می‌کنند. این داده‌ ها به همراه داده‌ هایی که از مقاومت زمانی (Strength vs Time) برای همان مخلوط بتن به دست آمده است، به دستگاه ارسال میشود و با استفاده از یک الگوریتم، مقاومت فعلی بتن را به‌ طور بلادرنگ محاسبه و نمایش می‌دهد. این روش امکان نظارت مستمر و دقیق بر عملکرد بتن را فراهم می‌کند و به‌ طور قابل توجهی از خطای ناشی از شرایط آزمایشگاهی فاصله می‌دهد، زیرا از نمونه‌ هایی استفاده می‌کند که تحت شرایط واقعی قرار دارند. این سیستم‌ ها نه تنها زمان برداشت شمع را بهینه می‌کنند، بلکه باعث صرفه‌ جویی در زمان و هزینه میشوند، زیرا اجازه می‌دهند شمع‌ ها را در زمان دقیق و نه از نظر زمانی کلی، برداشت کرد.

آزمایش‌ های غیرمخرب (Non-Destructive Tests – NDT)

این روش‌ ها برای بررسی خواص بتن بدون آسیب رساندن به آن طراحی شده‌ اند و در مواقعی که آزمایش مکعب‌ ها امکان‌ پذیر نیست یا از آن اجتناب میشود، بسیار مفید هستند.

تست سرعت انتشار امواج فراصوت (Ultrasonic Pulse Velocity – UPV)

این روش بر این اصل استوار است که سرعت انتشار امواج فراصوت در بتن سالم و با مقاومت بالا بیشتر است. با اندازه‌ گیری زمانی که امواج فراصوت برای عبور از بتن نیاز دارند، میتوان اطلاعاتی درباره چگالی، شکل‌گیری ترک‌ها و کلیت سلامت بتن به دست آورد.

چتست همریزی (Rebound Hammer – Schmidt Hammer)

این تست با اندازه‌گیری فاصله برگشت یک فنر با وزنه شناخته شده از سطح بتن، سختی سطح بتن را ارزیابی میکند. این سختی به طور معکوس با مقاومت فشاری بتن مرتبط است. این روش سریع و ساده است و میتواند برای اولین بار ارزیابی سریعی از مقاومت بتن انجام شود.

تست بر روی نمونه‌ های کنترلی

اگر نمونه‌ های کنترلی در محل ساخته شده باشند، مقاومت آنها میتواند برای اطمینان از وضعیت بتن استفاده شود، به شرطی که این نمونه‌ ها در شرایطی که بدترین شرایط عمل‌ آوری را منعکس می‌کنند، نگهداری شده باشند.

تأیید مهندس و مشاوره با تأمین‌ کننده بتن

در نهایت، هیچ روشی نمی‌تواند جایگزین تخصص و نظارت مهندس سازه نباشد. مهندس باید پیش از هر اقدام، از طریق مشاوره با تأمین‌ کننده بتن و با توجه به شرایط پروژه، تأیید نهایی را صادر کند. تأمین‌ کننده بتن معمولاً اطلاعات دقیقی در مورد عملکرد مخلوط بتن خود در شرایط مختلف دارد و می‌تواند پیشنهادات دقیقی در مورد زمان مناسب برداشت شمع ارائه دهد. همچنین، مهارت و تجربه مهندس در بازرسی بصری (عدم وجود رطوبت سطحی، سفتی کافی و عدم ترک خوردگی) نیز بخشی از فرآیند تصمیم‌گیری است.

در نتیجه، به جای اینکه به یک جدول استاندارد اعتماد کنیم، بهتر است یک ترکیب از این روش‌ ها را در پروژه اجرا کنیم. ابتدا می‌توان از جداول استاندارد برای اولین تخمین استفاده کرد، اما نهایتاً با استفاده از آزمایش مکعب‌ های عمل‌ آوری شده در محل یا سنسورهای هوشمند، و با تأیید نهایی مهندس، زمان برداشت تعیین شود. این رویکرد یکپارچه اطمینان از سلامت سازه را تضمین می‌کند و ریسک‌ های مرتبط با برداشت زودهنگام شمع را به حداقل می‌ رساند.

چرخه اجرا و روش‌ های ایمنی در عملیات برداشت شمع

برداشت شمع و قالب‌ بندی بتنی یک فرآیند چرخه‌ای است که نیاز به دنبالهای منظم و دقت بالا دارد. این فرآیند به‌طور کلی به سه مرحله اصلی تقسیم میشود:

1. برداشت قالب‌های عمودی
2. برداشت قالب‌های افقی
3. و سپس برداشت شمع‌های حمایتی.

این ترتیب اجرا به دلیل نحوه توزیع بارها در سازه انجام می‌شود.

اولویت اول، برداشت قالب‌ های عمودی مانند دیوارها و ستون‌ ها است، زیرا این المان‌ ها به طور طبیعی بارهای جانبی را تحمل می‌کنند و از آن‌جا که وزن خود را به سیستم فونداسیون منتقل می‌کنند، برداشت قالب‌ های جانبی زودتر مجاز است.

مرحله دوم، برداشت قالب افقی است که به سقف یا تیرها میرسد. این مرحله زمانی انجام میشود که بتن به اندازه کافی سفت شده باشد تا بتواند وزن خود و بارهای اضافی موقت (مانند کارگران و مواد ساختمانی) را بدون تغییر شکل یا خرابی تحمل کند. در این مرحله، احتیاط بسیار زیادی لازم است، زیرا سقف‌ ها و تیرها دارای خمش‌ هایی هستند و ناپایداری آنها میتواند عواقب جدی داشته باشد.

در نهایت، مرحله سوم، برداشت شمع‌ ها است. این مرحله تنها زمانی انجام میشود که بتن به اندازه کافی مقاومت گرفته باشد تا بتواند بارهای اعمال شده از طرف طبقات بالاتر را بدون ایجاد تغییر شکل دائمی تحمل کند. به‌ طور کلی، ترتیب اقدام به شرح زیر است:

• برداشت قالب‌ های جانبی دیوارها و ستون‌ ها (24 تا 48 ساعت پس از بتن‌ ریزی).
• برداشت قالب افقی (کف سقف) در زمان مناسب (معمولاً 3 تا 7 روز).
• برداشت شمع‌ های حمایتی (Props) در زمان نهایی (معمولاً 7 تا 21 روز، بسته به دهانه سازه).

اقدامات ایمنی

اما مهم‌ تر از نحوه اجرا، نحوه اجرای ایمن است. اقدامات ایمنی در قالب‌ بندی و شمع‌ گذاری از اهمیت بالایی برخوردار است. برداشت زودهنگام قالب میتواند منجر به فروپاشی ساختاری و حوادث جان‌ به‌ خطر رفتن کارگران شود. در اینجا به برخی از اقدامات ایمنی کلیدی اشاره می‌شود:

• بازرسی منظم: قبل، حین و بعد از ریختن بتن، تمام قطعات قالب و داربست باید به‌طور منظم بازرسی شوند تا اتصالات به درستی Tightened شده‌اند و هیچ عضوی خم‌خوردگی یا خرابی نداشته باشد.
• رعایت استانداردهای ایمنی: استفاده از تجهیزات ایمنی مانند شبکه‌ های ایمنی (Safety Nets)، دیوارک‌ های ایمنی (Toe boards) و رعایت مقررات OSHA و سایر مقررات محلی ساختمان‌ سازی ضروری است. استفاده از مصالح باکیفیت و سیستم‌ های نگه‌ دارنده قابل تنظیم مانند جک‌ های سقفی و داربست‌ های مدرن و معتبر برای ایمنی و پایداری حیاتی است.
  بازیافت و استفاده مجدد (Cycling Formwork): بازیافت و استفاده مجدد از قالب‌ بندی نه تنها مزایای اقتصادی و زمانی دارد، بلکه از مصرف منابع کمتری نیز کمک میکند.
• استفاده از ابزارهای مناسب: در حین برداشت قالب، از ابزارهای فلزی مانند ابزارهای فلزی (Hammer) که می‌ تواند به بتن آسیب برساند، اجتناب کرد و از ابزارهای چوبی مانند میخکوب چوبی استفاده شود.
• بازیافت و استفاده مجدد از قالب‌ بندی (Cycling Formwork): بازیافت و استفاده مجدد از قالب‌ بندی نه تنها مزایای اقتصادی و زمانی دارد، بلکه از مصرف منابع کمتری نیز کمک میکند.

در عمل، برداشت قالب‌ ها ممکن است به مراحل بیشتری تقسیم شود. به‌ عنوان مثال، در ساختمان‌ های چند طبقه، پس از برداشت قالب‌ های طبقه A و برقراری شمع‌ های موقت (Shores) زیر آن، این شمع‌ ها باید تا رسیدن بتن به مقاومت نهایی باقی بمانند. این فرآیند به “رشورینگ” یا “شمع‌ زنی مجدد” (Reshoring) معروف است و به‌ طور گسترده‌ ای در ساختمان‌ های بلندمرتبه انجام میشود. این سیستم از انتقال بارهای ساخت از طبقات بالا به طبقات پایین‌ تر جلوگیری کرده و از فشار بیش‌ازحد بر طبقه فوراً زیرین جلوگیری میکند. بر اساس راهنمای ACI 347.2R-17، این روش برای اطمینان از ایمنی ساختمان در طول چرخه ساخت بسیار حیاتی است. در صورتی که بتن مقاومت کافی را نداشته باشد، از سیستم‌ های پشتیبان (Support Systems) یا شمع‌ های پشتیبان (Backshores) که در محل Pour Strip یا در صورت مشکلات مقاومت بتن استفاده میشوند، میتوان استفاده کرد. در صورتی که بتن بارهایی بیش از ظرفیت خود را تحمل کند، باید از سیستم‌ های پشتیبان (Reshores) استفاده شود.

همچنین، استفاده از مواد آزاد کننده قالب (Release Agents) قبل از ریختن بتن، میتواند فرآیند برداشت قالب را تسهیل کرده و از آسیب به سطح بتن جلوگیری کند. در نهایت، اصل اصلی این است که برداشت شمع و قالب‌ ها تنها زمانی انجام شود که مهندس ناظر تأیید کند که بتن به اندازه کافی مقاومت کشیده است تا بتواند بار خود و بارهای احتمالی را تحمل کند. این اصل، هدف نهایی هر روش ارزیابی است. در نتیجه، یک فرآیند اجرا، باید هماهنگ، با دقت و با تأیید تکنیکی انجام شود تا از ایمنی و کیفیت سازه اطمینان حاصل شود.

تأثیر برروی چرخه ساخت و نقش تجهیزات حرفه‌ ای در اجرای دقیق

تصمیم گرفتن در مورد زمان برداشت شمع، اثرات گسترده‌ ای بر چرخه ساخت و در نهایت بر هزینه و زمان‌ بندی کل پروژه دارد. انتخاب زمان برداشت به موقع، به‌عنوان یکی از بهترین روش‌های بهینه‌سازی چرخه ساخت شناخته می‌شود. این انتخاب، هزینه‌ های نهاده‌ ای مانند جک، داربست و کارگر را در یک چرخه متناوب (Cycle) بازگردانی میکند و باعث میشود سایر فعالیت‌ های ساخت به‌ سرعت ادامه یابد. این امر به‌ طور مستقیم بر کاهش هزینه‌ های حمل و نصب و در نهایت کاهش هزینه کل پروژه تأثیر میگذارد. از سوی دیگر، برداشت زودهنگام شمع میتواند به عواقب نامطلوبی مثل ترک‌ خوردگی، تغییر شکل بیش از حد و نیاز به تعمیرات گران‌ قیمت و در موارد شدید، فروپاشی سازه منجر شود که این امر موجب تأخیر در پروژه و افزایش هزینه‌ های غیرمنتظر و مسئولیت‌ های حقوقی نیز می‌شود. بنابراین، تعادل بین سرعت ساخت و ایمنی سازه، کلید موفقیت است.

در این تعادل، نقش تجهیزات حرفه‌ ای و باکیفیت بسیار حیاتی است. انتخاب محصولات مناسب برای قالب‌ بندی و شمع‌ گذاری، نه تنها اجرای دقیق و ایمن عملیات را تسهیل میکند، بلکه به‌ طور مستقیم بر زمان برداشت نیز تأثیر می‌گذارد. به‌ عنوان مثال، استفاده از قالب‌ های فولادی میتواند به دلیل قابلیت استفاده مجدد بیشتر و دقت ساخت بیشتر، اجرای دقیق‌تری ارائه دهد. در مجموعه محصولات شما، قالب‌ بندی دیوار بتنی، قالب ستون گرد و قالب‌ بندی فونداسیون میتوند به‌ عنوان سیستم‌ هایی که می‌تواند زمان ریختن و نگهداری بتن را بهینه کنند، معرفی شوند. این قالب‌ ها با دقت ساخت بالا و استحکام مناسب، اطمینان میدهند که شرایط مورد نیاز برای عمل‌ آوری بتن به دست آید و در نتیجه زمان برداشت شمع با دقت بیشتری تعیین شود.

 

قالب ستون گرد

 

قالب بندی فونداسیون

 

از سوی دیگر، سیستم‌ های داربستی و جک‌ های سفارشی‌ سازی‌ شده نقش اصلی در اجرای دقیق عملیات برداشت دارند. داربست چکشی یا داربست H فریم میتوانند به‌ عنوان شمع‌های اولیه در ساختار ارائه دهند.

 

داربست چکشی

 

داربست H فریم

 

اما در مرحله برداشت، انتخاب صحیح جک و داربست حمایتی بسیار حیاتی است. جک‌ های جک سقفی ساده یا جک حمایتی دیوار و ستون می‌توانند به‌عنوان اجزایی که امکان تنظیم ارتفاع را پس از ریختن بتن دارند، معرفی شوند. این امکان را می‌دهند که بتن در سنین پایین‌تر (مثلاً پس از 3 روز) بارهای خود را تحمل کند و سپس با برداشتن شمع‌های اولیه و نگه‌داشتن جک‌های حمایتی (Reshoring)، بار به طبقات پایین‌تر منتقل شود. این روش که در راهنمای ACI 347.2R-17 به‌ طور گسترده توصیه شده است، اجرای آن نیازمند داربست و جک‌هایی با قابلیت تنظیم دقیق و ظریف است.

 

جک حمایتی دیوار و ستون

 

جک‌ های سقفی U یا جک‌ های یو می‌توانند به‌عنوان ابزارهایی که می‌توانند به‌طور موقت و با دقت بالا بار را تحمل کنند، معرفی شوند. این محصولات باعث می‌شوند که اجرای دقیق روش شمع‌ زنی مجدد (Reshoring) امکان‌ پذیر شده و ریسک‌ های اجرایی به‌ طور قابل توجهی کاهش یابد. انتخاب محصولات باکیفیت و استاندارد شرکت ضمان، نه تنها اجرای دقیق روش‌های پیشرفته شمع‌ زنی مجدد را تسهیل می‌کند، بلکه باعث می‌شود که نتایج آزمایشات مقاومت بتن به‌طور دقیق‌تری با استانداردها هماهنگ شود. زمانی که داربست و جک‌های حمایتی قابل اعتمادی دارید، می‌توانید با اطمینان بیشتری بر برداشت شمع‌ های اولیه زودتر اقدام کرد و چرخه ساخت را شتاب داد.

 

خرید جک یو

 

علاوه بر این، استفاده از سیستم‌ های قالب بندی مدولار مانند قالب فلزی مدولار یا قالب سقفی ECO می‌تواند در کل فرآیند تأثیرگذار باشد. این سیستم‌ها به دلیل سبکی، سرعت نصب و برداشت بالا و دقت هندسی، زمان اجرای قالب‌ بندی را کاهش می‌دهند و این امکان را به مهندسین و کارگران می‌دهد که به سرعت به مرحله بعدی (عمل‌آوری و برداشت) منتقل شوند. این سیستم‌ها با توجه به طراحی دقیق خود، تنش‌ های ایجاد شده در بتن را بهینه کرده و از عیوب ساختاری جلوگیری می‌کنند.

 

قالب فلزی مدولار

 

قالب سقف ECO

 

در نهایت، استفاده از تجهیزات حرفه‌ ای، مانند: قالب‌ های پلای‌ وود باکیفیت و داربست و جک‌ های معتبر، بهره‌ وری اجرا را افزایش میدهد. این امر به این معنی است که تیم ساخت می‌تواند زمان بیشتری را صرف فعالیت‌ های دیگر کند و در عین حال، با استفاده از سیستم‌ های حمایتی دقیق، اطمینان حاصل شود که سازه در طول چرخه ساخت، ایمن و سالم باقی می‌ماند. بنابراین، سرمایه‌گ ذاری در تجهیزات باکیفیت، یک سرمایه‌گذاری استراتژیک است که نه تنها بهره‌وری را افزایش میدهد، بلکه امنیت و کیفیت پروژه را نیز تضمین می‌کند.

اهمیت شمع زیر سقف تیرچه بلوک

شمع زیر سقف تیرچه بلوک نقش حیاتی در حمایت از سازه طی فرآیند بتن‌ریزی ایفا می‌کند. این عناصر موقتی، وزن بتن تازه را تحمل کرده و از تغییر شکل سقف جلوگیری می‌کنند. برداشتن به‌ موقع شمع زیر سقف تیرچه بلوک نه تنها ایمنی را تضمین می‌کند، بلکه به بهینه‌ سازی هزینه‌ ها و زمان پروژه کمک می‌رساند. در شرکت ضمان (zemanco.com)، ما محصولات باکیفیتی مانند جک‌ های سقفی ارائه می‌دهیم که می‌توانند این فرآیند را تسهیل کنند.

عوامل اصلی مؤثر

عوامل متعددی بر زمان برداشتن شمع زیر سقف تیرچه بلوک تأثیرگذار هستند. دمای محیط یکی از کلیدی‌ ترین‌ هاست: در دماهای پایین‌ تر، گیرش بتن کندتر شده و زمان بیشتری برای برداشتن شمع زیر سقف تیرچه بلوک نیاز است. همچنین، نوع سیمان و افزودنی‌ ها می‌توانند این زمان را تغییر دهند. برای مثال، سیمان‌های زودگیر می‌توانند فرآیند را تسریع کنند.

توصیه‌ های ایمنی

همیشه قبل از برداشتن شمع زیر سقف تیرچه بلوک، مقاومت بتن را با آزمایش‌ های استاندارد بررسی کنید. از برداشتن ناگهانی اجتناب کرده و فرآیند را تدریجی انجام دهید. در ضمان، خدمات مشاوره رایگان برای انتخاب بهترین شمع زیر سقف تیرچه بلوک ارائه می‌شود تا پروژه‌های شما ایمن و کارآمد پیش بروند.

 

 

تأثیر مقاومت بتن بر زمان برداشتن

مقاومت فشاری بتن کلیدی‌ ترین معیار برای تعیین زمان برداشتن شمع زیر سقف تیرچه بلوک است. طبق آیین‌نامه بتن ایران، بتن باید به ۷۰ درصد مقاومت ۲۸ روزه برسد تا بتوان شمع زیر سقف تیرچه بلوک را برداشت. این مقاومت با آزمایش نمونه‌های بتنی اندازه‌گیری می‌شود. برای مثال، اگر مقاومت ۲۸ روزه ۲۵ مگاپاسکال باشد، باید حداقل به ۱۷.۵ مگاپاسکال برسد. در پروژه‌ های حساس، پیشنهاد می‌شود از قالب فلزی مدولار استفاده کنید که با شمع زیر سقف تیرچه بلوک سازگار است.

نتیجه‌ گیری: چرا ضمان را انتخاب کنید؟

زمان برداشتن شمع زیر سقف تیرچه بلوک نیازمند دانش فنی و تجهیزات باکیفیت است. با انتخاب محصولات ضمان، نه تنها ایمنی پروژه‌تان را تضمین می‌کنید، بلکه از خدمات مشاوره و قیمت‌های رقابتی بهره‌مند می‌شوید. بازدید از سایت ضمان را برای سفارش پیشنهاد می‌کنیم.