بتن درجا چیست؟ روش اجرای آن چگونه است؟

اشتراک گذاری در :

بتن درجا به روشی گفته میشود که در آن بتن مستقیماً در محل پروژه قالب‌ گیری و اجرا میشود. در این روش، برخلاف قطعات پیش‌ ساخته، تمامی عملیات بتن‌ ریزی، قالب‌ بندی و عمل‌ آوری بتن در محل انجام میگیرد.

در سیستم قالب‌ بندی بتن درجا، دو نوع قالب‌ بندی اصلی وجود دارد:

قالب‌ بندی افقی که فقط از یک طرف قالب گیری انجام میشود (مانند قالب‌ بندی سقف‌ ها).
قالب‌ بندی عمودی که دارای دو طرف قالب است (یکی قالب اصلی یا کاری و دیگری قالب مقابل یا پشتیبان در دیوارها).

لازم به ذکر است که شرکت ضمان راهکارهای تخصصی و آزمایش‌ شده‌ ای برای نصب تجهیزات الکتریکی در سازه‌ های بتنی درجا ارائه میدهد.

ویژگی‌ ها و مزایای بتن درجا

کیفیت و فناوری مقاوم، مناسب برای شرایط سخت محیط‌ های کارگاهی
آداپتورهای تقویتی چندمنظوره برای استفاده در قالب‌ های دیواری دو طرفه
مناسب برای بتن نمایان (Exposed Concrete) که ظاهر سطح اهمیت دارد
جعبه‌ ها و راهکارهای متنوع برای تقریباً تمام کاربردهای نصب در بتن

این روش به دلیل استحکام بالا، دوام زیاد و امکان اجرای سازه‌ های یکپارچه، در ساخت انواع ساختمان‌ ها، فونداسیون‌ ها و دیوارهای باربر بسیار پرکاربرد است.

مقایسه کامل بتن پیش‌ساخته (Precast) و بتن درجا (Cast-in-Place)

بیشتر افراد با بتن آشنا هستند، اما بسیاری نمی‌ دانند انواع مختلفی از بتن وجود دارد و کاربردهای متفاوتی برای آن‌ ها تعریف شده است. دو روش اصلی ریختن بتن عبارت‌اند از:

بتن پیش‌ ساخته (Precast Concrete)
بتن درجا (Cast-in-Place Concrete)

حتی کسانی که با اصول بتن آشنا هستند، اغلب تفاوت بین این دو روش را نمیدانند. در ادامه، این دو روش بررسی میشوند تا مزایا و معایب هر یک مشخص شود و بتوان انتخاب بهتری داشت.

۱. بتن پیش‌ساخته (Precast Concrete) چیست؟

بتن پیش‌ ساخته یا Prefabricated Concrete خارج از سایت و در قالب‌ های از پیش ساخته شده ریخته میشود، تحت شرایط ایده‌ آل گیرش و عمل‌ آوری می‌شود و سپس به محل پروژه منتقل می‌شود.

در سایت‌ های ساخت، شرایط عمل‌ آوری همیشه ایده‌ آل نیست، بنابراین بتن پیش‌ ساخته کیفیت بالاتری دارد.
واحدهای پیش‌ ساخته می‌ توانند در اشکال مختلف تولید شوند و در کارخانه‌ های کنترل‌ شده ساخته میشوند.
تولیدکنندگان از مواد اولیه با کیفیت بالا استفاده می‌کنند که ممکن است برای سازندگان محلی سخت پیدا شود.
پانل‌ های پیش‌ ساخته سپس به محل نهایی منتقل و آماده نصب میشوند.

۲. بتن درجا (Cast-in-Place Concrete) چیست؟

بتن ریزی درجا، همان بتن Site-Cast، مستقیماً در محل پروژه ریخته می‌ شود تا سازه یا شکل مورد نظر ساخته شود و سپس تحت شرایط محیطی سایت، گیرش پیدا میکند.

نیازی به حمل و نقل بتن سخت‌ شده نیست.
ریختن بتن در قالب در سایت انجام میشود تا شکل مورد نیاز پروژه ساخته شود.
این روش نیاز به نیروی کار بیشتری دارد.
گیرش بتن چند هفته طول می‌ کشد و شرایط جوی نامساعد می‌ تواند مدت زمان ساخت را ماه‌ ها طولانی کند.

مزایای بتن پیش‌ ساخته

در مقایسه با بتن ریزی درجا، بتن پیش‌ ساخته دارای مزایای زیر است:

1. ساده‌ سازی مواد و مصالح

در بتن پیش‌ ساخته، مصالح مورد نیاز سازنده شامل صفحات یا واحدهای پیش‌ ساخته ای است که به صورت آماده نصب، به سایت منتقل میشوند.
در بتن درجا، نیاز به سفارش طیف گسترده‌ ای از مصالح است و نسبت هر کدام در مخلوط باید محاسبه شود.
بنابراین، بتن پیش‌ ساخته رویکرد ساده‌ تری را ارائه می‌ دهد و فرآیند سفارش و آماده‌ سازی مصالح را کاهش می‌ دهد.

2. زمان ساخت سریع‌ تر

گیرش بتن فرآیندی زمان‌ بر است و ممکن است روزها یا هفته‌ ها طول بکشد، اما در بتن پیش‌ ساخته، قطعات از قبل در کارخانه عمل‌ آوری شده‌ اند. بنابراین، سازنده می‌ تواند صفحات یا پانل‌ ها را بدون انتظار برای گیرش بتن سفارش دهد و زمان ساخت در سایت به‌ شدت کاهش می‌ یابد.

3. گزینه ارزان‌تر

محصولات پیش‌ ساخته مانند پانل‌ ها یا صفحات هزینه کمتری نسبت به بتن درجا دارند. گرچه ممکن است قیمت خرید آن‌ ها بالا به نظر برسد، اما بتن ریزی درجا نیاز به نیروی کار برای مخلوط‌ سازی و ریختن بتن دارد و بخشی از بتن نیز در فرآیند هدر می‌ رود. بنابراین، بتن پیش‌ ساخته در مجموع صرفه‌ جویی در زمان و هزینه را به همراه دارد.

4. اقتصادی برای پروژه‌ های بزرگ

در پروژه‌ های بزرگ، هر روز زمان ساخت اهمیت زیادی دارد. انتظار طولانی برای گیرش بتن، هزینه اضافی و توقف کار به همراه دارد و شرایط جوی می‌تواند ریسک ایجاد مشکلات را افزایش دهد. در نتیجه، پانل‌ های پیش‌ ساخته گزینه‌ ای مقرون‌ به‌ صرفه برای پروژه‌ های بزرگ هستند.

5. کنترل کامل کیفیت

بتن پیش‌ ساخته در محیط کاملاً کنترل‌ شده توسط متخصصان تولید میشود و در همه مراحل تحت کنترل کیفیت دقیق قرار دارد. این سطح کنترل کیفیت برای بتن درجا امکان‌ پذیر نیست، زیرا:

نیروی کار در سایت ممکن است تجربه کافی نداشته باشد.
نظارت دائمی بر بتن ریزی درجا دشوار است.

6. نیاز کمتر به آماده‌ سازی

در سازه‌ های پیش‌ ساخته، آماده‌ سازی حداقل یا صفر است و تنها نیاز به نصب قطعات در سایت دارد. اما بتن ریزی درجا نیازمند آماده‌ سازی گسترده برای ساخت بتن و قالب‌ ها است.

7. مستقل از شرایط جوی

بتن پیش‌ ساخته تحت شرایط کنترل‌ شده دما و رطوبت عمل‌ آوری میشود، در حالی که بتن درجا تحت تأثیر شرایط جوی نامساعد ممکن است ترک بخورد یا کیفیت آن کاهش یابد.

8. نیروی کار کمتر

بتن پیش‌ ساخته تنها نیاز به نیروی کار برای نصب پانل‌ ها دارد، در حالی که بتن ریزی درجا نیاز به نیروی کار برای آماده‌ سازی، ریختن و گیرش دارد.

9. عایق‌بندی

در کارخانه می‌ توان عایق‌ بندی را به صورت یکپارچه به پانل‌ های پیش‌ ساخته افزود. در بتن درجا، عایق‌ بندی نیاز به لایه جداگانه در داخل ساختمان دارد. بنابراین، بتن پیش‌ ساخته صرفه‌ جویی در فضا و نیروی کار را به همراه دارد.

10. تقویت تخصصی

بتن پیش‌ ساخته امکان افزودن آرماتورهای تخصصی با مقاومت بالا را دارد، به‌ ویژه برای تیرها و سازه‌ های باربر. بتن ریخته‌ شده درجا چنین تنوعی ندارد.

11. پرداخت سطحی

بتن پیش‌ ساخته گزینه‌ های متنوعی برای سطح‌ پردازش دارد:

فرم فینیش (Form finish)
اسید اچ (Acid etched finish)
سندبلاست (Sandblasted finish)
دانه نمایان (Exposed aggregate finish)
صیقل داده شده (Polished finish)

در حالی که بتن درجا این گزینه‌ ها را ندارد.

12. انعطاف‌ پذیری در طراحی

بتن پیش‌ ساخته اجازه میدهد طرح‌ ها و اشکال متنوع ایجاد شود و گزینه‌ های سفارشی‌ سازی بیشتری در اختیار معماران و سازندگان قرار می‌ دهد، چیزی که در بتن ریزی درجا محدودتر است.

کارخانه‌ های بتن پیش‌ ساخته دارای مجموعه‌ ای گسترده از سیستم های قالب بندی بتن هستند و بنابراین تعداد زیادی طراحی قابل اجرا است. در مقابل، بتن درجا قالب‌ های محدودی دارد و محدودیت‌ هایی در طراحی قالب وجود دارد.

آیا بتن درجا مزایایی نسبت به پیش‌ ساخته دارد؟

بتن ریزی درجا نیز مزایایی نسبت به بتن پیش‌ ساخته دارد، از جمله:

نیاز کمتر به تجهیزات بلندکردن و حمل: بتن پیش‌ ساخته نیاز به جرثقیل و تجهیزات سنگین برای نصب پانل‌ ها دارد، اما بتن درجا به دلیل ریختن مستقیم در محل، نیازی به تجهیزات برای بلند کردن، ندارد.
اقتصادی برای سازه‌ های کوچک: بتن پیش‌ ساخته برای پروژه‌ های بزرگ مقرون‌ به‌ صرفه است، اما برای پروژه‌ های کوچک مانند ساخت خانه‌ های تک‌ واحدی، بتن ریزی درجا ممکن است هزینه کمتری داشته باشد.

عامل	بتن پیش‌ ساخته	بتن درجا	برنده
کیفیت	استفاده از بهترین مواد	استفاده از مصالح محلی	بتن پیش‌ ساخته
دوام	بسیار مقاوم به دلیل مواد باکیفیت	دوام نامطمئن به دلیل تنوع مصالح	بتن پیش‌ ساخته
انعطاف‌ پذیری	انعطاف‌ پذیر در اندازه، شکل، پرداخت و تقویت	انعطاف‌ پذیر در شکل ولی محدود در دیگر عناصر	بتن پیش‌ ساخته
استحکام	استحکام بالاتر به دلیل تولید کنترل‌شده و آرماتور اضافه	محدود به شرایط محیطی و نبود آرماتور با کیفیت	بتن پیش‌ ساخته
هزینه	گران اولیه ولی صرفه‌ جویی در پروژه‌ های بزرگ	ارزان اولیه ولی در پروژه‌ های بزرگ گران‌تر	پیش‌ ساخته برای پروژه‌ های بزرگ؛ بتن درجا برای کوچک
وابستگی به نیروی کار	کم، فقط برای نصب	زیاد، برای آماده‌ سازی، ریختن و گیرش	بتن پیش‌ ساخته
آماده‌سازی	نیاز ندارد، فقط نصب	نیاز به آماده‌ سازی بتن و سایت	بتن پیش‌ ساخته
شرایط گیرش	کنترل‌شده در محیط ایده‌ آل	تحت شرایط محیطی سایت	بتن پیش‌ ساخته
کنترل کیفیت	بالا، نظارت مستمر	امکان نظارت کامل نیست	بتن پیش‌ ساخته
زمان نصب	نیاز به نصب پانل‌ ها	بدون زمان نصب	بتن درجا
زمان کل ساخت	کم به دلیل حذف آماده‌ سازی و گیرش	زیاد به دلیل طولانی بودن گیرش	بتن پیش‌ ساخته
هزینه حمل و نقل	بالا	پایین	بتن درجا
وجود درز	در هنگام اتصال پانل‌ها	بدون درز	بتن درجا
نیاز به ماشین‌ آلات سنگین	لازم برای نصب پانل‌ها	ندارد	بتن درجا
مقاومت در برابر زمین و باد	بالا به دلیل آرماتور و انعطاف سازه	متغیر	مساوی
وابستگی به شرایط جوی	مستقل	وابسته	بتن پیش‌ ساخته

نتیجه‌ گیری

در انتخاب بین بتن پیش‌ ساخته و بتن درجا، بتن پیش‌ ساخته مزایای قابل توجهی دارد:

مقاوم‌ تر و با دوام‌ تر
زمان ساخت سریع‌تر
اقتصادی‌تر برای پروژه‌ های بزرگ مسکونی و تجاری
کیفیت بالاتر و تنوع بیشتر در پرداخت سطح و طراحی

با این حال، برای پروژه‌ های کوچک یا جایی که نیازی به تجهیزات سنگین نیست، بتن درجا می‌تواند مقرون‌ به‌ صرفه‌ تر باشد.

برای بهره‌ مندی کامل از مزایای بتن پیش‌ ساخته، باید آن را از برندهای معتبر تهیه کرد، که انواع محصولات پیش‌ ساخته را با امکان سفارشی‌ سازی تولید میکند، از جمله: